Overzicht archief, postduiven-nieuws, columns en overige artikels voor en door duivenliefhebbers.

De afgelopen tijd werd me vaker gevraagd om een iets uitgebreidere uitleg van het begrip “Synergie”.
Het begrip komt uit het Grieks en betekent letterlijk : het samenwerken van verschillende factoren of organen tot een gemeenschappelijk doel of gemeenschappelijke prestatie.
Ik heb het al eerder over synergie gehad in een eerdere nieuwsbrief. Als we  nu als voorbeeld nemen het ornithosecomplex bij duiven, dan is dit een aandoening die veroorzaakt wordt door meerdere agentia, dus meerdere ziekteverwekkers.
In de diergeneeskunde is er een streven om zo min mogelijk antibiotica te gebruiken, om er op die manier aan bij te dragen dat er zo min mogelijk resistentie van de ziektekiemen tegen de gebruikte antibiotica ontstaat. Het liefste wordt daarbij dan gebruik gemaakt van zogenaamde smalspectrum-middelen. Dus antibiotica die werken tegen een zeer beperkt aantal bacteriën om zo te voorkomen dat ook teveel van de goede bacteriën worden aangetast door het gebruikte middel.
Uit onderzoek bij mensen bleek dat een stevige antibioticumkuur wel tot 90% van de darmflora kan vernietigen!

In de gevallen waar er sprake is van een nauwkeurig vastgestelde besmetting waarbij ook een zgn. “antibiogram” is gemaakt (antibiogram is een test waarbij gekeken wordt voor wel antibioticum de geïsoleerde ziekmakende bacterie het meest gevoelig is), kan inderdaad bij voorkeur een zgn. smalspectrum-middel worden ingezet. Immers als de goede bacteriën in de darm niet mee vernietigd worden zal de darmflora haar taak beter kunnen blijven uitvoeren en zal er weinig of geen aantasting van de vorm plaatsvinden.
Het zal nu ook duidelijk zijn dat tijdens en na het geven van een antibioticumkuur het gebruik van zgn. “Probiotica” (= goede darmbacteriën) geen overbodige luxe hoeft te zijn, wanneer men de vorm van de duiven zo min mogelijk wil zien teruglopen. De duivensport is meer een meer een sport geworden waarbij het om details gaat die bepalen of men wel of geen kopprijzen pakt. Het gebruik van probiotica tijdens en na een antibioticumkuur is zo’n detail dat van invloed kan zijn in positieve zin.

Hoewel ik eveneens de mening toegedaan ben dat we zo gericht mogelijk moeten werken bij het inzetten van antibiotica en daarbij bij voorkeur inderdaad zoveel mogelijk maatwerk moeten toepassen, is het Ornithosecomplex weer zo’n bekende uitzondering op de regel.

Zoals gezegd is het ornithosecomplex een verzameling van ziekmakende agentia die de luchtwegen van de duiven kunnen aantasten.
Waar we in geval van Paratyfus te maken hebben met slechts een agens: de Salmonella typhymurium var. Copenhagen, is er in het geval van het ornithosecomplex sprake van een soms bonte verzameling ziekteverwekkers.
In theorie is het dan leuk als we de hoofdverwekker kunnen isoleren (als dat al lukt in de praktijk bij op het oog gezonde duiven) om dan vervolgens een gericht  antibioticum geven tegen deze verwekker. In theorie is dit een interessante aanpak. De praktijk is helaas weerbarstiger. Als we op deze manier te werk gaan, dan zullen de duiven meerdere weken thuisgehouden moeten worden omdat weliswaar de belangrijkste verwekker is aangepakt, maar de bijkomende veroorzakers van het ornithosecomplex zo min of meer ongemoeid worden gelaten. De bedoeling in de ziekteleer is dat de lichaamseigen afweer van de patiënt vervolgens korte metten maakt met de overige verwekkers waarna een verder natuurlijk herstel volgt.
Als ik dit midden onder de wedstrijden aan liefhebbers zou voorstellen zou ik zeer waarschijnlijk met een vriendelijke knik bejegend worden, waarbij de liefhebber zich al dan niet binnensmonds zou afvragen waar ik mee bezig dacht te zijn en hoe ik dacht dat dit rijmde met de komende wedvluchten. Kortom tijdens de wedvluchten strand een dergelijke aanpak doorgaans in goede bedoelingen.

In de praktijk wil een liefhebber, terecht, dat de duiven zo snel mogelijk verlost worden van het gehele ornithosecomplex waardoor de duiven weer terug in vorm kunnen komen en kunnen doen waarvoor hij ze voornamelijk houdt: prijsvliegen.

Dit is de reden dat veel dierenartsen gebruik maken van “breedspectrum” antibiotica bij de behandeling van het ornithosecomplex. Zo wordt er vaak gebruik gemaakt van Doxycycline, Suanovil, Tylan, Baytril etc. Allemaal middelen die een behoorlijk deel van het ornithosecomplex aanpakken.
In de praktijk zie ik vaak genoeg liefhebbers die deze enkelvoudige middelen inzetten om dan na verloop van enige weken alsnog naar de kliniek te komen met duiven omdat de resultaten van de gebruikte middelen toch tegenvallen en het aantal behaalde prijzen idem dito.

En dan komt het begrip “Synergie” om de hoek kijken. In het verband met het ornithosecomplex wordt dan bedoeld het gebruik van meerdere luchtwegmiddelen die samen een groter effect hebben dan de afzonderlijke middelen alleen.
Zo zien we in de praktijk dat een combinatie van Doxycyclinehyclaat met Tylosinetartraat een snellere en betere werking heeft in geval van het ornithosecomplex dan het gebruik van Doxycycline of Tylosine alleen.
In het merendeel van de gevallen kan door het gebruik van zgn. Synergistische combinaties sneller een beter resultaat verkregen worden. In een aantal gevallen kan door het gebruik van combinaties volstaan worden met een lagere dosering dan noodzakelijk is bij individueel gebruik van deze middelen.

Er zijn meerdere voorbeelden bekend van deze synergistische combinaties. De van oudsher bekende combinatie in de duivensport is waarschijnlijk de SA-mix. Dit is de bekende combinatie van Suanovil en Aureomycine. Suanovil is een merknaam voor het middel Spiramycine.  Aureomycine is een oudere naam voor het middel Chloortetracycline. Deze combinatie van dr. Stam is al ruim 35 jaar bekend en is nog steeds goed werkzaam!!
De combinatie Doxycycline met Tylosinetartraat is terug te vinden in poeder 18 of in Doxcin.
Linco-spectin is ook een oude bekende combinatie van Lincomycine en Spectinomycine. Ook deze combinatie kent veel tevreden gebruikers. Onlangs is deze combinatie overigens als geregistreerd product van de markt verdwenen.
Er zijn dus nogal een aantal combinaties van middelen mogelijk die in de praktijk bewezen hebben dat ze goed werken. Maar dat betekent dus niet dat ze daarom als  geregistreerd geneesmiddel op de markt gebracht worden of blijven. Zie hiervoor als voorbeeld het middel Linco-spectin.

Het is overigens beslist niet zo dat maar lukraak allerlei middelen met elkaar gecombineerd kunnen worden. Want naast synergisme bestaat er ook antagonisme. Dit is te beschouwen als het tegendeel. Dus de combinatie van de stoffen maakt dat de samenstelling minder goed werkt dan de optelling van de werking van de afzonderlijke middelen samen. Wees dus voorzichtig met het eigenhandig combineren van diverse geneesmiddelen.

Kortom: Zorg in geval van een luchtwegbesmetting in de orde van het Ornithosecomplex voor toepassing van een juist middel. Wat ons betreft hebben de synergistische combinaties de voorkeur.
Daarnaast adviseren we meer en meer bij het gebruik van antibiotica ook pre- en probiotica om het negatieve effect van het gebruik van antibiotica op de darmflora zo veel mogelijk te compenseren.

Met vriendelijke groet,

Dierenarts Peter Boskamp
Julianalaan 7a
6191 AL Beek
Tel: 0031 46 4371885
dgkcentrum@planet.nl
http://www.pigeonvetcenter.com/