In de afgelopen maand ontving ik een brochure van een initiatiefgroep gevormd door meerdere maatschappelijke groeperingen waaronder de Koninklijke Maatschappij van Diergeneeskunde, de Gezondheidsdienst voor dieren, LTO Nederland en andere.
De brochure met als ondertitel ‘Gezonde dieren, gezonde mensen’ handelt over het verantwoord antibioticumgebruik. Zo langzaamaan begint er een breed maatschappelijk draagvlak te komen om het gebruik van antibiotica op verantwoorde manier vorm te geven.

Ik wil een deel van de tekst uit deze brochure ook onder uw aandacht brengen.

Aandacht voor Antibiotica

Antibacteriële middelen (antibiotica) hebben sinds hun ontdekking door Alexander Fleming in 1928 een enorme bijdrage geleverd aan de gezondheid van mens en dier.
De ontwikkeling ervan wordt gezien als één van de grootste medische uitvindingen ooit. Al jarenlang worden antibiotica succesvol toegepast om infecties te bestrijden en hun beschikbaarheid levert eeen belangrijke bijdrage aan het welzijn van mens en dier.

Naast deze positieve kanten kent het gebruik van antibiotica ook een schaduwzijde, namelijk de ontwikkeling van resitentie (ongevoeligheid) bij bacteriën. Deze antibiotica-resistentie kan leiden tot serieuze problemen in de humane en veterinaire gezondheidszorg.

Resistentie-ontwikkeling bij bacteriën ontstaat voor een belangrijk deel door onkundig, onzorgvuldig en onnodig gebruik van antibiotica en wordt beïnvloed door veel factoren. Zo spelen mondialisering, het toenemende reisgedrag van mensen en onverantwoord gebruik in de dierhouderij allemaal een rol in het ontstaan van resistentie bij bacteriën.

Actief samenwerken

Naast maatregelen op het humane vlak is het van groot belang dat alle betrokkenen in de dierhouderij zich bewust zijn van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om deze toenemende resistentie-ontwikkeling in te dammen. Dit vraagt om een gezamenlijke bewustwording, een actieve samenwerking en een gemeenschappelijke aanpak. Alle betrokkenen in de dierhouderij dienen hierin hun verantwoordelijkheid te nemen en constructief bij te dragen aan de oplossing van de problematiek. Alle betrokkenen….niemand uitgezonderd.

Prof. Dr Roel Coutinho, Directeur Centrum Infectieziektebestrijding RIVM merkt op:”Iedereen in de dierhouderij die antibiotica toepast, moet zich realiseren dat bacteriën uiteindelijk tegen alle antibiotica resistent worden. En dat heeft grote consequenties voor de volksgezondheid omdat antibiotica voor mens en dier onmisbare geneesmiddelen zijn”

Anders aankijken tegen antibiotica-gebruik

De voordelen van het gebruik van antibiotica (b)lijken vaak zo groot dat in sommige gevallen gemakkelijk over eventuele nadelen of bijwerkingen wordt heengestapt en antibiotica worden toegediend zonder duidelijke diagnose. Ook worden antibiotica soms ingezet om hiaten in het diermanagement te compenseren of omdat het tot ‘vaste gewoonte ’of ‘standaardbehandeling’ is geworden. Daarnaast worden antibiotica helaas nog vaak onjuist toegepast, bijvoorbeeld in te lage dosering of te kortstondig. Zulk gebruik van antibiotica is onnodig, onverstandig en onverantwoord en moet zo snel mogelijk worden uitgebannen om resistentie-ontwikkeling  in te perken.

Alle mensen tellen mee, alle dieren tellen mee

De minister van LNV dringt aan op een sterke reductie van het antibioticumgebruik in de Nederlandse dierhouderij. Daarbij is halvering van het gebruik in 2013 tot doelstelling geformuleerd. Deze reductie kan alleen succesvol worden gerealiseerd als iedereen die met dieren omgaat een prudent antibioticumgebruik realiseert en alle betrokkenen deze doelstellingen onderschrijven en ondersteunen.

Tenslotte

Antibiotica worden sinds hun uitvinding door Alexander Fleming succesvol toegepast in de bestrijding van infecties bij mens en dier. Daarmee wordt de gezondheid en het welzijn van mens en dier gediend. Om ook in de toekomst verzekerd te zijn van veilige en werkzame geneesmiddelen is het van groot belang om met alle betrokkenen tot bewust en duurzaam gebruik van antibiotica te komen en zo samen te werken aan gezonde mensen en gezonde dieren. One health”

We kunnen in onze geliefde sport bovenstaande waarschuwingen naast ons neerleggen  er van uitgaande dat het toch vooral betrekking heeft op die pluimvee- en varkensstallen. Ik denk dat we dat niet moeten doen. Ook duiven worden met antibiotica behandeld, net als honden en katten.

Resistentie zien we ook door antibioticumgebruik in de duivensport. Als duivenarts kan ik zien dat het inzicht bij de meeste liefhebbers aan het toenemen is dat ongebreideld gebruik van antibiotica ongewenst is.
Steeds meer liefhebbers willen gedegen onderzoek voordat antibiotica worden voorgeschreven. Maar ook zie ik steeds meer liefhebbers die kiezen voor een meer natuurlijke aanpak waarbij het gebruik van antibiotica verder kan worden verminderd. Een positieve ontwikkeling bezien vanuit het licht van bovenstaande.
Al met al kunnen we zeggen dat het gros van de liefhebbers zich bewust is van hun verantwoordelijkheid. Maar er is een kleine groep liefhebbers die maar willen blijven geloven dat het geheim van succes in de antibioticumpotjes zit.
Deze kunnen zich nog al eens te buiten gaan aan kuren van dierenartsen, ander liefhebbers of bovenal blanco-potjes met een wondermiddel van collega’s die naar horen zeggen goed spelen.

Wat deze liefhebbers over het hoofd zien, of niet willen zien, is dat de oplossing van het probleem van die collega niet de oplossing van het eigen probleem hoeft te zijn.
Als de duiven van mindere kwaliteit zijn, de kwaliteit van de voeding en verzorging achterblijft of het hokklimaat minder goed is dan bij genoemde collega, dan hoeft het verkregen ‘wondermiddel’ helemaal niet te werken.
Of dit wondermiddel nu van een dierenarts komt of van elders, dat maakt dan niet zo veel uit. Wat wel van belang is, is het gegeven dat het te pas en te onpas toe blijven passen van antibiotica zonder dat de juiste diagnose is gesteld of de werkelijke oorzaak wordt aangepakt (voeding, hokklimaat) de in de vermelde brochuretekst genoemde antibioticum-resistentie alleen maar in de hand werkt.

Antibioticum-resistentie speelt ook de duivensport parten. Zelf hoeft men zelden of nooit antibiotica te gebruiken om toch bij een gedegen bacteriologisch  onderzoek geconfronteerd te worden met een bacteriestam die ongevoelig is voor de meest gebruikte antibiotica in de duivensport. De reden is even simpel als vervelend. Men heeft de duiven in de reismanden in contact moeten brengen met duiven van een liefhebber die nog wel eens ‘iets probeert’. Frustrerend voor liefhebber als behandelend dierenarts. Immers de duiven zijn vaak nog maar met grote moeite weer op de rails te zetten en gezond te krijgen.

Laten we met zijn allen blij zijn dat er antibiotica zijn. Immers bij veel ziekte uitbraken zijn ze van groot nut. Laten we met zijn allen echter ook en vooral kijken of er geen alternatieve aanpak voorhanden is om bepaalde ongemakjes waarvoor  doorgaans naar de ‘potjes’ wordt gegrepen, te behandelen.
Zodat ook wij bijdragen aan een meer verantwoord antibioticum gebruik.

Succes